Bạn bè ông ta hỏi tại sao ông ta lại làm một việc kỳ cục đến vậy, và câu trả lời của ông ta là: Tôi chỉ muốn gợi lại những kỷ niệm đã trải qua ở toà án khi các quan toà luôn tồn. Và để nắm bắt được mọi cơ hội, chính chúng ta phải tạo cho mình cơ chế «nhạy cảm tự nhiên với giá trị». Chúng ta có thể gọi đây là “hiệu quả thụt lùi” của một ý tưởng.
Đó đó, đã đến lúc chúng ta cần sử dụng chiếc mũ đen. Những ý tưởng khác sẽ được xem xét sau. Để học lối tư duy sáng tạo, đôi khi cần đến cả những ý tưởng mang tính chất khiêu khích, mà những ý tưởng này dường như đi ngược lại với lôgíc.
Áp dụng kiểu tư duy đồng thuận, cả bốn người sẽ đi xung quanh ngôi nhà và quan sát. Liệu có ai đã thẳng thắn bộc lộ những xúc cảm ghen tị như thế. …Đó có thể chỉ là một cách giải thích hợp lý.
Những tư duy cẩn trọng được đưa ra bởi chiếc mũ đen luôn được chấp thuận trong đàm phán,chiếc mũ đen cũng chỉ ra cho chúng ta thấy bộ não của chúng ta chỉ nhạy cảm với một lối tư duy tại một thời điểm. … Hiện tại thì những qui định của toà nhà không cho phép chúng ta làm điều đó. Nhưng vào lúc phải quyết định vấn đề thì hầu như những ý kiến đó không được chính họ xem xét và lựa chọn.
Nếu cần, người chủ trì cuộc họp có thể đưa ra nhiều cách thể hiện khác nhau về một ý tưởng và với mỗi cách thể hiện là một chiếc mũ đỏ phù hợp. Thường thì bộ não của chúng ta tư duy theo kểu mong đợi: mọi việc sẽ nhất định xảy ra như vậy. Khi bạn nhớ được màu mũ bạn sẽ nhớ được những chức năng cửa chúng.
Liệu ý tưởng này có gì giống và khác so với những ý tưởng mình đã biết? Liệu ý tưởng này so với kinh nghiệm khuôn mẫu có sẵn của mình có gì giống và khác? Chúng ta xét đoán để chỉ ra những điều giống và những điều khác so với những điều chúng ta biết trước. Nếu mọi người cho rằng họ phải thể hiện những cảm xúc, thì chỉ đưa ra những cảm xúc lôgích với vấn đề đang bàn bạc. Khái niệm sáu chiếc mũ tư duy rất đơn giản dễ hiểu.
Những điển hình vừa nêu chứng tỏ sự thay đổi lớn lao. Cách thứ một đó là một điều gì được coi là mới theo nghĩa khác biệt với những gì đã có trước đó, ví dụ một hệ thống thông tin liên lạc là mới đối với văn phòng của bạn, cho dù nó đã được sử dụng ở hàng ngàn văn phòng khác trước khi bạn bắt đầu sử dụng chúng. Và ngày ngay mọi người còn sử dụng găng tay vào nhiều mục đích khác.
Một phần vô cùng quan trọng của lối tư duy chiếc mũ trắng là định rõ những thông tin còn Tôi đã trò chuyện với bốn chuyên gia và tất cả họ đều dự đoán rằng lãi suất sẽ giảm vào dịp cuối năm nay. Kết luận kiểu như trên lại không được cho là phù hợp theo tư duy chiếc mũ trắng, trừ khi nó được mọi người ủng hộ bằng cách đưa ra nhiều ví dụ tương tự đã xảy ra.
Lý do đầu tiên đó chính là do từ sáng tạo có nghĩa quá rộng và mơ hồ, như tôi đã nêu trong phần chiếc mũ vàng. Liệu sử dụng chiếc mũ đen, anh đánh giá vấn đề này như thế nào? …Kết luận anh đưa ra không thống nhất với những điều anh đã nói.
Khi mọi người chuyển tử chiếc mũ đen (cẩn trọng) sang chiếc mũ vàng (lợi ích tiềm ẩn), nếu bạn vẫn khăng khăng đội mũ đen, bạn sẽ bị loại. Điều này giúp mọi người đóng góp được nhiều ý kiến hơn cho cuộc họp. Chiếc mũ xanh da trời cũng có vai trò xác định những nhiệm vụ tư duy cụ thể.