Một tu sĩ Phật Giáo có lần nói với tôi: “Mọi điều tôi học hỏi được trong 20 năm làm tu sĩ có thể tóm tắt trong một câu: “Tất cả mọi thứ sinh ra rồi mất đi”. Chúng ta sẽ tìm hiểu tất cả những điều đó chi tiết hơn say này. Đừng nên đọc chỉ bằng tâm trí của bạn.
Và rồi có cả điều kiện văn hóa của chúng ta nữa chứ, nó có liên quan đến nơi chúng ta sinh sống về mặt địa lý và thời kỳ lịch sử trong đó có chún ta. Cường độ của đau khổ tùy thuộc vào mức độ phản kháng đối với khoảnh khắc hiện tại, và sức phản kháng này lại tùy thuộc vào mức độ bạn bị đồng hóa với tâm trí của mình. Không phải cho đến khi bạn vâng phục, chiều kích này mới trở thành một thực tại sinh động trong cuộc đời bạn.
Bạn sẽ không tìm kiếm sự trường tồn ở chốn mà người ta không thể tìm thấy nó: tức là trong cái thế giới thị hiện hình tướng, đắc thất, và tử sinh này. Những điều kiện bên ngoài vốn đang bị phản kháng cũng có khuynh hướng thay đổi hay được giải trừ nhanh chóng nhờ sự vâng phục. Cũng vậy, bao lâu bạn còn ở trong chiều kích này, bạn vẫn còn lệ thuộc vào bản chất chu kỳ của nó và vào qui luật vô thường của tất cả mọi sự vật, nhưng bạn không còn nhận định sự kiện này là tệ hại hay “xấu xa” nữa – nó chỉ đơn thuần đang hiện hữu.
Không có gì khác biệt cả. Cả con người cũng khá nhanh chóng biến thành cát bụi, và khi mất đi thì không còn để lại dấu vết gì như thế nó chưa từng tồn tại vậy. Một khi đã hiểu rõ vận hành sai lệch căn bản của nó rồi, thì thực sự không còn gì nhiều để bạn phải học hỏi hay tìm hiểu nữa.
Bạn “đến đó” bằng cách nhận ra rằng bạn vốn đã ở đó rồi. Ở bình diện tư duy, bạn sẽ thấy vô vàn phản kháng dưới hình thức phán xét, bất mãn, và toan tính đào thoát khỏi cái Bây giờ. Có nhiều cách trốn chạy như hư dối – như làm việc, rượu chè, ma túy, giận dữ, qui chiếu cảm giác (projection), đè nén, và vân vân chẳng hạn – nhưng chúng không giải thoát khỏi khổ đau.
Khi vâng phục, bạn hãy hướng chút ít dấu vết phản kháng nào còn sót lại bên trong bạn không. Tại sao tâm trí quen thói chối bỏ hoặc phản kháng cái Bây giờ? Bởi vì tâm trí không sao vận hành và giữ vững quyền chi phối nếu nó không có thời gian, vốn là quá khứ và tương lai, cho nên nó nhận định cái Bây giờ phi thời gian là mối đe dọa. Chú ý không có nghĩa là bạn bắt đầu nghĩ đến nó, mà có nghĩa là chỉ đơn thuần quan sát xúc cảm ấy, cảm nhận nó một cách toàn triệt, để nhận ra nó và chấp nhận sự hiện hữu của nó.
Cảm nhận cơ thể nội tại chính là ý thức nhớ lại nguồn gốc mà quay về với Cội Nguồn. Chúng ta có thể gọi cái tôi hão huyền này là tự ngã. Đây là phép lạ của sự vâng phục.
Nó không thể luôn luôn ở đỉnh cao. Nhờ tìm hiểu kỹ cơ chế hoạt động của tâm trí, bạn sẽ bước ra khỏi lối mòn phản kháng của nó, và lúc đó bạn có thể để cho khoảnh khắc hiện tại phơi bày ra. Suy nghĩ bị cưỡng bách không thể dừng lại được đã trở thành một căn bệnh tập thể.
Ở bình diện tư duy, phản kháng là một hình thức phán xét. Bằng cách này, sẽ không có tình trạng tích lũy “thời gian tâm lý”, tức là không còn đồng hóa với quá khứ và cưỡng bách không ngừng phóng chiếu vào tương lai nữa. Càng xem trong thời gian – tức là quá khứ và tương lai – bạn càng dễ đánh mất cái Bây giờ, vốn là thứ quí giá nhất.
Trong trạng thái toàn vẹn đó, chúng ta còn có thể hoặc sẽ sẵn lòng theo đuổi các mục tiêu bên ngoài không? Bao lâu còn đồng hóa với tâm trí, lúc ấy bạn vẫn còn phải nhờ đến các thứ bên ngoài để biết về cái tôi của mình. Chúng đem lại cho họ sự sâu sắc, tính khiêm cung, và lòng trắc ẩn.